Home >
De energiemarkt >
Begrippen > Reserve- en Noodvermogen in de Elektriciteitsmarkt
Reserve- en Noodvermogen in de Elektriciteitsmarkt
Reservevermogen en noodvermogen zijn cruciale concepten die bijdragen aan de stabiliteit en betrouwbaarheid van het elektriciteitssysteem. Beide termen verwijzen naar capaciteit die beschikbaar wordt gehouden om onverwachte situaties op te vangen, maar ze hebben verschillende toepassingen en specificaties. Hier is een uitgebreide uitleg van elk van deze termen:
Reservevermogen
Reservevermogen (ook bekend als 'reserve capacity') is de extra productiecapaciteit die beschikbaar wordt gehouden boven de normale vraag om de stabiliteit van het elektriciteitsnet te garanderen. Het doel van reservevermogen is om snel te reageren op verstoringen of plotselinge veranderingen in de vraag. Reservevermogen is onderverdeeld in drie categorieën:
Primaire Reserve (Frequentiereserve) Wordt automatisch binnen enkele seconden geactiveerd om de frequentie van het elektriciteitsnet te stabiliseren wanneer een verstoring optreedt, zoals de uitval van een grote centrale.
Secundaire Reserve (Regelreserve) Wordt binnen enkele minuten geactiveerd en blijft actief totdat de primaire reserve is hersteld en de balans is hersteld. Het is bedoeld om langere en grotere verstoringen op te vangen.
Tertiaire Reserve (Noodvermogen) Wordt binnen een langere tijdspanne (meestal binnen 15 minuten) geactiveerd en blijft actief zolang dat nodig is. Het doel is om de secundaire reserve te ontlasten en langdurige balancering te bieden.
Noodvermogen
Noodvermogen (ook bekend als 'emergency power') is een specifieke vorm van tertiaire reserve die wordt ingeschakeld bij ernstige verstoringen of tekorten in de elektriciteitsvoorziening die niet met reguliere middelen kunnen worden opgevangen. Dit vermogen wordt gebruikt als laatste redmiddel om blackouts te voorkomen. Voorbeelden zijn snel inschakelbare generatoren, tijdelijke stillegging van grote industriële installaties, of import van elektriciteit uit naburige netwerken. Noodvermogen wordt alleen in noodgevallen geactiveerd en is bedoeld om de meest kritieke situaties te beheersen waarin de normale reservecapaciteiten niet voldoende zijn. Het is vaak duurder en wordt strikt gereguleerd om de stabiliteit van het gehele netwerk te waarborgen.
Samenvatting
Reservevermogen: Extra capaciteit om stabiliteit en continuïteit te waarborgen; omvat primaire, secundaire en tertiaire reserves. Noodvermogen: Specifieke vorm van tertiaire reserve, gebruikt in extreme noodsituaties om blackouts te voorkomen. Beide vormen van vermogen zijn essentieel voor de betrouwbaarheid en veiligheid van de elektriciteitsvoorziening. Ze werken samen om ervoor te zorgen dat de levering van elektriciteit constant en betrouwbaar blijft, zelfs bij onverwachte gebeurtenissen of pieken in de vraag.
Voorbeelden van Reservevermogen:
Primaire Reserve (Frequentiereserve) - Gasturbines: Kleine, snel startende eenheden die binnen enkele seconden vermogen kunnen leveren om de frequentie te stabiliseren.
- Batterijopslagsystemen: Grootschalige batterijen die snel kunnen reageren op frequentieveranderingen door energie te leveren of op te slaan.
- Flywheels (Vliegwielen): Mechanische apparaten die kinetische energie opslaan en snel kunnen afgeven om de netfrequentie te stabiliseren.
Secundaire Reserve (Regelreserve) - Waterkrachtcentrales: Centrales die hun productie binnen enkele minuten kunnen variëren door de waterstroom aan te passen.
- Gasgestookte centrales: Centrales die hun productie snel kunnen opschalen of verlagen om aan de vraag te voldoen.
- Geavanceerde batterijopslagsystemen: Deze systemen kunnen niet alleen de frequentie stabiliseren, maar ook langere periodes van onbalans overbruggen.
Tertiaire Reserve - Dieselgeneratoren: Grotere eenheden die binnen 15 minuten kunnen opstarten en gedurende langere periodes energie kunnen leveren.
- Warmtekrachtkoppelingseenheden (WKK): Industriële installaties die zowel elektriciteit als warmte produceren en hun output kunnen aanpassen op verzoek.
- Grootverbruikers: Industriële gebruikers die bereid zijn om hun vraag tijdelijk te verlagen in ruil voor compensatie (vraagrespons).
Voorbeelden van Noodvermogen
- Noodstroomaggregaten (Back-up Generatoren): Vaak gebruikt in kritieke infrastructuren zoals ziekenhuizen en datacenters. Ze kunnen snel opstarten en elektriciteit leveren in geval van een ernstige verstoring.
- Load Shedding (Afschakeling van Belasting): Het gecontroleerd afschakelen van bepaalde delen van het elektriciteitsnet om de stabiliteit te behouden. Dit kan tijdelijk stroomuitval veroorzaken bij niet-kritieke gebruikers om het systeem als geheel te beschermen.
- Interconnectie met Andere Netwerken: Import van elektriciteit uit naburige landen of regio's via interconnectiekabels. Dit is vooral nuttig in noodsituaties waar een regio niet genoeg eigen opwekking heeft om aan de vraag te voldoen.
- Noodvermogencontracten: Contracten met grote industriële bedrijven die bereid zijn hun elektriciteitsgebruik drastisch te verlagen of volledig af te schakelen in geval van nood, in ruil voor financiële compensatie.
Specifieke Voorbeelden
- TenneT: De netbeheerder TenneT maakt gebruik van verschillende typen reserve- en noodvermogen. Voor primaire reservevermogen gebruiken ze batterijopslag en snelstartende gasturbines. Voor secundaire en tertiaire reserve hebben ze afspraken met waterkrachtcentrales en warmtekrachtkoppelingsinstallaties.
- Interconnectie: Nederland heeft meerdere interconnectiekabels met buurlanden zoals België, Duitsland, en het Verenigd Koninkrijk, die kunnen worden gebruikt voor noodvermogen.
Met een goed beheerd systeem van reserve- en noodvermogen kan de elektriciteitsmarkt de stabiliteit en betrouwbaarheid van de energievoorziening garanderen, zelfs in geval van onverwachte gebeurtenissen of pieken in de vraag.